- Kính thưa Đồng chí Phạm Quang Nghị, Uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành uỷ Hà Nội
- Kính thưa Giáo sư, Anh Hùng lao động, Công dân Thủ đô ưu tú Vũ Khiêu!
- Thưa toàn thể các quí vị đại biểu và người thân trong gia đình Giáo sư Vũ Khiêu!
Hôm nay, Thành ủy - Hội đồng nhân dân - Ủy Ban nhân dân - Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Thành phố Hà Nội tổ chức Lễ chúc thọ Giáo sư, Anh Hùng lao động, Công dân Thủ đô ưu tú Vũ Khiêu tròn 100 tuổi. Thay mặt ban tổ chức, xin kính chúc Giáo sư mạnh khỏe, hạnh phúc và tiếp tục cống hiến cho công cuộc xây dựng Thủ đô và Đất nước.
Kính thưa các đồng chí!
Lịch sử Thăng Long - Hà Nội như dòng chảy lớn mà mỗi thế kỷ đều được tiếp truyền phù sa bởi những sự kiện - nhân vật nổi bật. Là một trí thức Việt Nam tiêu biểu thời đại Hồ Chí Minh, Giáo sư Vũ Khiêu là một hiền tài sống động, tỏa sáng uyên bác, tâm hồn giàu đẹp, cốt cách cao quí và trái tim nhân ái. Cuộc đời cống hiến đầy sáng tạo và sự nghiệp vinh quang của Giáo sư toát ra sức hút của một trí tuệ và tài hoa hiếm biệt.
Hôm nay, trong Phòng khánh tiết trang trọng và ấm áp này, chúng ta cùng nhau nhìn lại những dấu mốc chính về cuộc đời, những công lao, đóng góp của Giáo sư, Anh hùng lao động Vũ Khiêu đối với nền văn hóa và sự nghiệp cách mạng Việt Nam, đối với Thủ đô Hà Nội.
Giáo sư Vũ Khiêu - tên thật là Đặng Vũ Khiêu, sinh ngày 19 tháng 9 năm 1916, tại làng Hành Thiện, xã Xuân Hồng, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Là người được thừa hưởng truyền thống hiếu học của gia tộc Đặng Vũ, sau khi tốt nghiệp tú tài trường Bonnal (Ngô Quyền - Hải Phòng) từ thời thuộc Pháp, ông đã bền bỉ nghiên cứu văn hóa Đông - Tây, từ cổ đại đến hiện đại. Với vốn kiến thức được tích lũy trong suốt cuộc đời, ông trở thành một nhà nghiên cứu văn hóa lớn. Cuộc đời cách mạng và công tác của Giáo sư Vũ Khiêu phần lớn gắn bó với Hà Nội. Tình yêu đối với văn hóa và con người Hà Nội đã trở thành một nguồn động lực to lớn trong sự nghiệp nghiên cứu và sáng tạo của ông.
Giáo sư Vũ Khiêu là trí thức tham gia cách mạng từ trước năm 1945 và đã từng hoạt động trên các lĩnh vực: Công tác Đảng, dân vận, chính quyền, quân đội và đối ngoại…
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, ông được phân công làm công tác tuyên huấn ở Khu 10, rồi Khu Việt Bắc, Tây Bắc, trực tiếp có mặt tại tiền tuyến từ Chiến dịch Biên giới năm 1950, đến Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954. Trong quá trình hoạt động, ông đã cùng làm việc với các văn sĩ, trí thức nổi tiếng của Việt Minh như: Tô Ngọc Vân, Nguyễn Xuân Khoát, Thế Lữ, Thanh Tịnh, Đoàn Phú Tứ, Bùi Công Kỳ, Vũ Hoàng Địch... Sau năm 1954, ông chuyển từ công tác tuyên huấn sang làm công tác nghiên cứu. Ông cũng tham gia giảng dạy triết học và lý luận khoa học xã hội cho các trường Đảng và các trường đại học. Năm 1959, ông làm Thư ký khoa học xã hội của Ủy ban Khoa học Việt Nam, sau đó được bổ nhiệm làm Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Xã hội Việt Nam, Phó Tổng giám đốc TTXVN. Ông là Viện trưởng đầu tiên của Viện Xã hội học, là người đặt nền móng cho sự phát triển của ngành xã hội học và ngành mỹ học ở Việt Nam.
Về hoạt động đối ngoại, ông có nhiều đóng góp, sáng lập viên tham gia thành lập Hội Xã hội học các nước XHCN; giúp Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Dy Niên điều hành nhiều hội thảo quốc tế của UNESCO tại Việt Nam; cùng Giám đốc Trường Viễn Đông Bác cổ Pháp chủ trì nhiều cuộc hội thảo về Nho giáo tại Việt Nam và Paris; được nguyên Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu, Chủ tịch Hội Khổng học thế giới mời làm cố vấn của Hội…
Kính thưa các đồng chí!
Giáo sư Vũ Khiêu là nhà khoa học hàng đầu, uyên thâm cả về văn hóa phương Đông và phương Tây, có những đóng góp to lớn trong nghiên cứu lịch sử tư tưởng và văn hóa Việt Nam. Giáo sư Vũ Khiêu đã xuất bản hơn 70 đầu sách, đó đều là những công trình có giá trị cao về lịch sử và văn hóa nước nhà. Sách của ông bao trùm nhiều lĩnh vực: Triết học, mỹ học, đạo đức học, văn học, nghệ thuật, văn hóa, xã hội, nghiên cứu và giới thiệu thơ văn và cuộc đời của một số thi hào, danh nhân... Nhiều tác phẩm của ông nghiên cứu sâu về học thuyết Mác Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Các tác phẩm của ông về vấn đề văn hóa được giới nghiên cứu và bạn đọc rộng rãi đánh giá cao, trong đó, nổi bật là các tác phẩm: Đẹp (1963), Anh hùng và nghệ sĩ (1972), Cách mạng và nghệ thuật (1979). Ông cũng là tác giả của nhiều công trình nghiên cứu về các danh nhân Việt Nam như “Cao Bá Quát” (1970), “Ngô Thì Nhậm” (1976), “Nguyễn Trãi” (1980), “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng của người trí thức Việt Nam” (1980), “Bàn về văn hiến Việt Nam” (3 tập, năm 2000), “Trường Sơn máu lửa, Vạn đại Anh hùng” và “Hồ Chí Minh, ngôi sao sáng mãi trên bầu trời Việt Nam” (2012)… Giáo sư Vũ Khiêu đã hoàn thành nhiều công trình đồ sộ trong các lĩnh vực khoa học nghiên cứu về Thủ đô Hà Nội. Ông là chủ trì Hội đồng Biên soạn “Tổng tập Nghìn năm văn hiến Thăng Long” (4 tập), “Bách khoa thư Hà Nội” (18 tập). Trong đó, “Tổng tập Nghìn năm văn hiến Thăng Long” được đánh giá là công trình văn hóa quý giá, đồ sộ, có tính hệ thống nhất, tập hợp các bài viết về Thăng Long - Hà Nội trong 1000 năm qua. Ông là chủ tịch Hội đồng tư vấn khoa học Tủ sách “1000 năm Thăng Long - Hà Nội” đã biên soạn và xuất bản 100 bộ sách có giá trị trong giai đoạn 1 và nay đang tiếp tục giai đoạn 2. Hiện nay, Giáo sư đang miệt mài làm việc đêm ngày để hoàn thành bộ sách 3 tập “Văn hiến Thăng Long” dày 2.400 trang ý nghĩa và giá trị. Đây chắc chắn là món quà tinh thần đặc biệt quý giá mà Giáo sư Vũ Khiêu dành tặng Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến yêu quý của chúng ta.
Những công trình có ý nghĩa trên của Giáo sư Vũ Khiêu là kết quả của quá trình lao động sáng tạo bền bỉ rất đáng khâm phục, hiếm có ở Việt Nam cũng như trên thế giới. Đó là những cống hiến rất quý báu cho Thủ đô và đất nước. Giáo sư đã góp phần đào tạo đội ngũ nghiên cứu khoa học ngày càng đông đảo trong các lĩnh vực về đạo đức học, mỹ học, tư tưởng, Hà Nội học…
Thưa các đồng chí!
Giáo sư Vũ Khiêu không chỉ thành công trong các lĩnh vực triết học, đạo đức học, văn hóa học, lý luận văn học - nghệ thuật, ông còn là tác giả các bài phú, văn tế và câu đối nổi tiếng. Giáo sư được suy tôn là một bậc thầy về thể văn phú, nhất là thể hiện đề tài về lịch sử, về văn hiến dân tộc. Ngay từ khi còn trẻ, Giáo sư Vũ Khiêu đã viết hai bài phú được truyền tụng. Đó là “Truy điệu những lương dân chết đói” (3/1945) và “Văn tế anh hùng liệt sĩ của Cách mạng Tháng Tám” (8/1946). Sau này, ông lại có tiếp: “Phù Đổng Thiên Vương phú”, “Văn tế danh nhân văn hóa Nguyễn Quý Tân”, “Văn tế cụ Hoàng Trung Đặng Huy Trứ”, “Văn bia Lý Thái Tổ ở Hoa Lư” và đặc biệt là bài văn tế trong ngày Giỗ tổ Hùng Vương (tại buổi Quốc lễ Giỗ Tổ Hùng Vương ngày 10/3 năm Canh Thìn (2000) trước ngôi đền thiêng của dân tộc - Đền Hùng). Giáo sư Vũ Khiêu cũng đã soạn rất nhiều văn bia, văn tế, cùng hoành phi, câu đối tại rất nhiều đền thờ danh nhân và đài tưởng niệm liệt sĩ trong cả nước, để ca ngợi khí phách anh hùng, tâm hồn cao đẹp của các anh hùng đã hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc Việt Nam.
Những đóng góp to lớn và giá trị trên lĩnh vực lịch sử - văn hóa - tư tưởng, GS Vũ Khiêu được Nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học công nghệ đợt 1 năm 1996. Năm 2000, Giáo sư được phong danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới. Ngày 12/9/2006, Giáo sư được Nhà nước trao tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất vì có những thành tích đặc biệt xuất sắc trong sự nghiệp phát triển khoa học xã hội và nhân văn, trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Nhân dịp kỷ niệm đại lễ 1000 năm Thăng Long 2010, với những cống hiến cho lịch sử và văn hóa Thủ đô, Giáo sư Vũ Khiêu được TP Hà Nội trao tặng danh hiệu “Công dân Thủ đô ưu tú” 2010.
Có những con người như Giáo sư Vũ Khiêu và những danh nhân tiêu biểu khác, văn hóa Hà Nội, văn hiến Việt Nam ngày càng sâu sắc, thăng hoa bằng sự tụ sinh tinh hoa các miền, thiêng liêng mà gần gũi, uyên thâm mà giản dị, điều mà chính Giáo sư là đại diện ưu tú. Cuộc đời, sự nghiệp và nhân cách của Giáo sư Vũ Khiêu là niềm tự hào, là tấm gương sáng để các lớp học trò, con cháu, nhất là thế hệ trẻ Việt Nam ngưỡng mộ và học tập.
Thưa các đồng chí!
Trong bầu không khí trang trọng và đầm ấm của buổi lễ mừng Giáo sư Vũ Khiêu đại thọ bách niên hôm nay, một lần nữa, thay mặt ban tổ chức, xin kính chúc Giáo sư mạnh khỏe, hạnh phúc và trường thọ. Kính mong Giáo sư tiếp tục đóng góp trí tuệ và tâm huyết của mình vào công cuộc kiến tạo Thủ đô và đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại.
Trân trọng cảm ơn!
